10 % in Nederland leeft anno 2013 in armoede.[1] Koopkracht daalt.[2] Werkeloosheid stijgt.[3] Het beroep op bijstand is als gevolg van recessie fors toegenomen.[4] Het beroep op voedselbanken groeit.[5] De gemeente Groningen wil voor 2014 48miljoen bezuinigen. Het armoedebeleid wordt na 2014 beperkt tot de meest kwetsbaren. Instellingen worden 10 % gekort. Groningen wil desondanks een sociale stad blijven. Er komt een co-financieringsfonds waarbij de gemeente geld legt bij initiatieven uit de samenleving.[6] MJD-sociale raadslieden constateren een toename van complexe financiële problemen en een forse groei van gedwongen huisuitzettingen.[7]
Oppervlakkige waarneming leert dat in Groningen de kringloopwinkels druk bezocht worden. Maar er is nog altijd een groep mensen voor wie een beetje móoie gerecycelde spullen nog te duur is en onbereikbaar blijft. Reportages in de media laten hen steevast zien in een sober en niet zelden grauw afgeleefd interieur. Maar ook voor hen schijnt de zon. Hoe kan met de minste economische middelen een leven waarin weinig te makken valt mooier en daarmee blijer gemaakt worden? Hoe kunnen we ingrediënten die er zíjn zo bij elkaar brengen dat er schoonheid in het leven blijft van hen die zelfs bij de kringloop het nakijken hebben?
Al één op de drie mensen zet zich tegenwoordig vrijwillig in voor een ander. Van bedrijfspanden en kantoorruimtes in de stad Groningen staat 12 % leeg.[8] Mensen danken oude spullen af die in potentie een nieuwe bestemming in zich hebben. Er ontstaan overal initiatieven waarbij hulpvragers en hulpaanbieders bij elkaar worden gebracht.[9] Is het mogelijk te maken dat mensen die om redenen van geld thuis zitten, hun huis uitkomen en contacten aangaan en er zich van bewust zijn dat ze zelf ook iets te geven hebben?
Het gaat er uiteindelijk om dat mensen een stap zetten weg van isolement en passiviteit. Dat ze hun huis uitgaan en meer sociale contacten opbouwen en het idee hebben dat ze hun eigen leefwereld zelf (mooi) kunnen maken. Opdat ze blijer met hun leven opnieuw doelen vinden. Dit project draagt daarom bij aan het levensgenot van de armsten onder ons, het vergroot de levenskracht. Opdat mensen weer gaan stralen. Dan kunnen ze meer voor een ander betekenen, beter een sollicitatiegesprek voeren, beter een moeder zijn. Het geeft een sneeuwbaleffect.
Het beoogde bedrijf wordt aldus gedragen dóór en vóór wie het gedaan wordt. Het is altijd dienst en wederdienst. Mensen worden aangesproken op “Wat kun jij doen”. Het gaat er niet alleen om dat er iets te halen is, maar er is ook iets te brengen. Dit project draagt bij aan een bewustwording van dat je niet zomaar iets kunt krijgen, men moet namelijk altijd een wederdienst achterlaten en tegelijk nadenken over wat jij voor een ander kunt doen. Het gaat er uiteindelijk om dat mensen weer in het onwerkelijke gaan geloven en vast blijven houden aan hun droom.
Het dienstenruilsysteem heeft als belangrijk effect dat er allerlei mensen van overal met elkaar in contact komen. Er worden verbindingen gelegd en netwerkjes ontstaan. Dit werkt waardering en acceptatie in de hand, en maakt inzichtelijk dat men elkaar nodig heeft. Ook kan men door schenking of aankoop van in de werkplaats vervaardigde mooiigheden verantwoording nemen voor een betere wereld.
Mei 2014, Marita Reijtenbagh
[1] Radiojournaal ANP, 24 juli 2013
[2] Het aantal verkochte non-food producten in de detailhandel is in het eerste kwartaal 2013 afgenomen met 6 %. De grootste afname sinds 1994. De omzet van de detailandel daalde 3 % ten opzichte van het eerste kwartaal in 2012. Nederland staat nu in de achterhoede van de Europese detailhandel. In: De Volkskrant, mei 2013, bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Novum.
[3] Het UWV verwacht dat het aantal werkzoekenden in Nederland in vergelijking met 2012 22% zal stijgen tot 2016. In 2013 verdwijnen er 88duizend banen. Aldus Rob Witjes in De Volkskrant, mei 2013.
[4] In de eerste drie maanden van 2013 zijn er bijna net zoveel bijstandsgerechtigden bijgekomen als in heel 2012. In maart 2013 stond de teller op 390duizend. Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek geciteerd in De Volkskrant 1 juni 2013.
[5] In Nederland zijn 140 voedselbanken met zo’n 70.000 klanten. Zo’n 300duizen mensen zouden voedselhulp nodig hebben. Bron: Organisatie Voedselbanken Nederland geciteerd in NRC Handelsblad 23 en 24 mei 2013.
[6] In: Voorjaarsbrief Gemeente Groningen 2013.
[7] Henk Vegt in de Gezinsbode, juni 2013. De sociale raadslieden in Groningen verwerken 3000 aanmeldingen per jaar.
[8] Bron: Vastgoedmonitor 2013, Gemeente Groningen.
[9] Bijvoorbeeld www.wehelpen.n,l de landelijke marktplaats voor zorgruil to be; www.thuisafgehaald.nl en www.peerby.com waar buurtgenoten voor elkaar koken en spullen uitlenen; ‘Voor wat hoort wat huur’ in Arnhem, voetbalclubs die vrijwilligers korting geven. Zie ook: reportage Zorgruil, het nieuwe helpen. In: De Volkskrant, 27 juni 2013. In Groningen is er ‘De Keerkring’: een dienstenuitruilkring, één van de 100 in Nederland, waarin 134 deelnemers een eigen economisch transactiesysteem heeft, de zogenaamde LETS, www.dekeerkring-groningen.nl